Η καμπάνια «Μεγάλοι Έλληνες» ανέδειξε εκ νέου το ζήτημα της τηλεοπτικής διαχείρισης της ιστορίας και ειδικότερα της «εθνικής» ιστορίας. Ανέδειξε ένα τμήμα των μηχανισμών με τους οποίους το παρελθόν προσαρμόζεται στα εκάστοτε κρατικά μέτρα και καθίσταται «ιστορία» έτοιμη προς μαζική βρώση, ιστορία fast-food.
Η εκπομπή δέχεται ως δεδομένο, χωρίς να το επερωτά καθόλου, το λεγόμενο σχήμα του «τρισχιλιετούς ελληνισμού», το περίφημο σχήμα του Κ. Παπαρρηγόπουλου. Επεκτείνει αυθαίρετα προς τα πίσω την έννοια του έθνους, φτάνοντάς την σε περιόδους χιλιετίες μακριά από την ιστορική περίοδο γένεσης των εθνών, αγνοώντας (όπως άλλωστε και τα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας) όλα τα σχετικά πορίσματα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Αντιμετωπίζει τους βιογραφούμενους χαρακτήρες ως απόλυτα μεγέθη, άσχετα από τα ιστορικά πλαίσια μέσα στα οποία έζησαν και τα πολιτισμικά τους συμφραζόμενα και αντί να τα βιογραφεί τα αγιογραφεί. Με ιδιαίτερη αφέλεια, στήνει έναν διαγωνισμό τύπου ιστορικών καλλιστείων ή καλύτερα μίας ιστορικής Eurovision.
Με την ίδια αφέλεια υποστηρίζει πως μπορούμε να συγκρίνουμε, ως προς κάποια κοινά (πολιτισμικώς, άρα σχετικώς οριζόμενα) χαρακτηριστικά, προσωπικότητες που έζησαν σε εποχές με απόσταση μερικών χιλιάδων ετών. Με ποιον τρόπο μπορούν να συγκριθούν, για παράδειγμα, ως προς την «ανδρεία» τους ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Κολοκοτρώνης; Η ανδρεία εκφραζόταν πάντα με τον ίδιο τρόπο; Είχε πάντα το ίδιο περιεχόμενο ως έννοια; Και μήπως, για να μπορέσουμε να στήσουμε αυτήν την αναμέτρηση είμαστε υποχρεωμένοι να «στρογγυλέψουμε» την ιστορία; Διότι, διαφορετικά, θα πρέπει να παραδεχτούμε πως αλλιώς οριζόταν κοινωνικά η «ανδρεία» το 323 π.Χ., αλλιώς το 1821 μ.Χ. και αλλιώς σήμερα και άρα η σύγκριση -και το show- δεν έχει νόημα. Για να μην αναφερθούμε σε ατάκες χυδαίου marketing του τύπου «Αν ζούσε ο Μέγας Αλέξανδρος θα ψήφιζε Κολοκοτρώνη».
Θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά ακόμη επιμέρους σχόλια για την εκπομπή. Όπως για την εμφάνιση άσχετων «τηλεαστέρων» σε ρόλο εκπροσώπων Τύπου των Μεγάλων Ελλήνων. Ή για το αφόρητο εθνικιστικό «κιτς» στοιχείο που απέπνεαν κάποια επεισόδια. Ή για την αντίληψη της ιστορίας ως προϊόν της βούλησης και της δράσης μεγάλων ανδρών, χωρίς τη συμμετοχή των διάφορων κοινωνικών στρωμάτων (χαρακτηριστικό το απόσπασμα από τη διαφήμιση της εκπομπής για τον Κ. Καραμανλή: «Ο άνθρωπος που έβαλε την Ελλάδα στην Ευρώπη»). Όμως, η βασική συνέπεια αυτής της εκπομπής είναι η εξής: Επισφραγίζει μια στρεβλή αντίληψη για την ιστορία μέσω της μαζικής συμμετοχής του κόσμου στην ψηφοφορία.
Η εκπομπή υποτίθεται πως καλεί τον κόσμο να «ψηφίσει» για ένα πρόσωπο. Στην πραγματικότητα, τον καλεί να επιβεβαιώσει μία αντίληψη για την ιστορία και για τη χρήση της, τόσο την πολιτική όσο και τη χρήση της ως τηλεοπτικό happening. Και αυτή η αντίληψη φέρει πλέον το τηλεοπτικό βάρος των χιλιάδων καταχωρημένων ηλεκτρονικών ψήφων. Όμως, η ιστορία δεν είναι ζήτημα πλειοψηφίας ή μειοψηφίας. Δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει πάντα (λόγω της συνθετότητάς και της σοβαρότητάς του) αντικείμενο ωριαίας τηλεοπτικής διαχείρισης. Δεν είναι διαγωνισμός. Και για αυτό θεωρούμε απαράδεκτη και εξαιρετικά απογοητευτική τη συμμετοχή πανεπιστημιακών σε αυτό το εγχείρημα.
Ο Φίλιππος Ηλιού έλεγε πως «η ιστορία αρκείται στο να μπορέσει να συλλάβει και να εννοήσει τους μηχανισμούς που διέπουν τη λειτουργία, την κίνηση των κοινωνικών σχηματισμών. Στο μέτρο που το επιτυγχάνει γίνεται μία επιστήμη επαναστατική από αυτό και μόνο το γεγονός». Η πλαστική-προκάτ αντίληψη της ιστορίας που τη μετατρέπει σε χυλό δεν εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό. Ως νέοι ερευνητές και νέες ερευνήτριες, που βιώνουμε ήδη την απαξίωση των επιστημονικών μας αντικειμένων καθώς και τον αποκλεισμό από την επαγγελματική άσκησή τους, βρίσκουμε προκλητική την αναγωγή αυτής της αντιεπιστημονικής πρόσληψης της ιστορίας σε κυρίαρχη και επίσημη, καθώς και την αναβίβαση των προεξαρχόντων της σε «ειδήμονες».
Το παραπάνω κείμενο υπογράφουν 50 νέοι ερευνητές και ερευνήτριες πολιτικών και κοινωνικών επιστημών του Παντείου Παν/μίου, μεταξύ των οποίων και οι συνεργάτες της “Αυγής”: Κλεονίκη Αλεξοπούλου, Νάσος Ηλιόπουλος, Λουδοβίκος Κωτσονόπουλος, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Σταύρος Παναγιωτίδης, Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος, Δημήτρης Παπανικολόπουλος.
πηγή: Εφημερίδα Αυγή
Είναι σωστή η κριτική που γίνεται στο κειμένο για την παραγνώριση των συνθηκών που οδήγησαν στη συγκρότηση του έθνους, για τα ιστορικά πλαίσια μέσα στα οποία έδρασαν οι διάφορες προσωπικότητες κλπ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΕίναι επίσης σωστό πως είναι προβληματικό να βάζεις σε ψηφοφορία ποιος είχε τη μεγαλύτερη συνεισφορά. Κατά τη γνώμη μου αυτό μπορεί να γίνει κατά θέμα, δηλ. έχει νόημα να πεις ποιος ήταν ο μεγαλύτερος επιστήμονας, ποιος ο μεγαλύτερος στρατηγός κλπ. αλλά δεν μπορείς να συγκρίνεις αυτούς μεταξύ τους. Από την άλλη βέβαια βλέποντας πως ψήφισε ο κόσμος μπορείς να κάνεις ένα ψυχογράφημα στη συνείδηση του κόσμου σήμερα.
Όμως σαν πρωτοβουλία τη θεωρώ θετική. Και μόνο σαν 10 ξεχωριστά ντοκιμαντερς να το δεις, είναι θετικό ο κόσμος να έρχεται σε επαφή με προσωπικότητες της ιστορίας και του πνεύματος. Δεν ήταν όλες οι παρουσιάσεις πετυχημένες, αλλά θα σε παραπέμψω στην παρουσίαση του Σωκράτη που πιστεύω ωφέλησε όποιον την είδε. Κάτι τέτοια ντοκιμαντέρς ανεβάζουν το πνευματικό μας επίπεδο.
Πάρε και ένα link σε ένα δικό μου post πάνω στο θέμα.
γενικά τη βρισκω σωστη την κριτική. Βέβαια βλέπω από κάτω και ποιός την έκανε οποτε θα τους έλεγα να πάνε να πούνε και δυο λογάκια στη φίλη τους τη ρεπούση, διότι είτε Σκαι βλέπεις έιτε τα βιβλία της διαβάζεις το ίδιο πράγμα είναι!
ΑπάντησηΔιαγραφή